GEOGRAFIA

1. Największe przedsiębiorstwa w wybranym powiecie na Górnym Śląsku w latach 1922-1939 i obecnie – analiza porównawcza.

Wykonaj analizę porównawczą kilku (co najmniej dwóch) największych (najważniejszych) przedsiębiorstw istniejących w dowolnym powiecie Górnego Śląska w latach 1922-1939 i obecnie. W opracowaniu przyjmij współczesne granice powiatu oraz uwzględnij opis lokalizacji przedsiębiorstw (z zaznaczeniem na mapie powiatu), charakterystykę profilu działalności, zatrudnienie, funkcje i znaczenie społeczno-gospodarcze.

2. Drogi i koleje jako krwiobieg gospodarki. Rozwój sieci komunikacyjnej na Górnym Śląsku w latach 1922-1939 a współczesne szlaki komunikacyjne. 

Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski, jednym z najważniejszych problemów do rozwiązania było zespolenie sieci kolejowej oraz dróg kołowych w jednolity system organizacyjny i transportowy. W województwie śląskim skoncentrowano się na budowie połączeń kolejowych, których celem było ominięcie odcinków kolei biegnących przez terytorium niemieckie. W latach 1926–1933 powstała największa i najnowocześniejsza inwestycja transportowa II RP łącząca Górny Śląsk z wybrzeżem – magistrala węglowa (tzw. Węglówka). 

Korzystając z dostępnych danych, sporządź raport (którego częścią będzie mapa) ukazujący kolejowe i drogowe szlaki komunikacyjne powstałe w latach 1922-1939 w obrębie ówczesnego województwa śląskiego. Przedstaw ich genezę i znaczenie gospodarcze. Ponadto zaznacz wszystkie odcinki, które są nadal czynne.

3. Szyb Prezydent w Chorzowie, mosty kolejowe w Wiśle i inne obiekty inżynierii i architektury przemysłowej z lat międzywojennych na Górnym Śląsku – ich  percepcja i współczesne wykorzystanie. 

Zbierz informacje o co najmniej trzech obiektach inżynieryjnych i przemysłowych, które powstały na Górnym Śląsku w latach 1922-1939. Wyszukaj dawne fotografie tych obiektów oraz sporządź własne zdjęcia ukazujące ich stan obecny. Opisz ich dawne funkcje oraz współczesne wykorzystanie. Przeprowadź badania na dowolnej grupie respondentów (np. uczniów własnej szkoły) na temat wiedzy o tych obiektach, ich znaczenia gospodarczego, oraz aktualnego lub potencjalnego wykorzystania.

4. Zagospodarowanie turystyczne Beskidu Śląskiego w okresie międzywojennym (np. schroniska, szlaki turystyczne). Projekt wycieczki uwzględniającej historię obiektów na wybranej trasie.

Beskid Śląski w okresie międzywojennym był objęty licznymi działaniami gospodarczymi, które miały na celu wykorzystanie walorów tego obszaru do celów turystycznych. Zbierz informacje o obiektach zagospodarowania turystycznego, które powstały w tamtym czasie, przygotuj dokumentację z ich opisem oraz dawnymi i współczesnymi ilustracjami. Sporządź projekt wycieczki (jedno lub kilkudniowej) uwzględniającej wybrane obiekty na wybranej przez siebie trasie.

HISTORIA  

1. Zmiany cywilizacyjne i procesy modernizacji w miastach i wsiach górnośląskich na przykładzie wybranej miejscowości międzywojennego województwa śląskiego.

Wybierz miejscowość, należącą do województwa śląskiego II RP i opisz zmiany cywilizacyjne i procesy modernizacji, jakie zaszły w niej w latach 1922-1939. Zwróć uwagę na inwestycje gminne i indywidualne  (np. budowa nowych dróg, brukowanie starych, elektryfikacja, nowy typ budownictwa indywidualnego, modernizacja w rolnictwie) i towarzyszące im zmiany w sposobie życia na wsi i w mieście.

2. Konflikty społeczne i narodowościowe w latach 1922-1939 na Górnym Śląsku po obu stronach granicy polsko-niemieckiej lub polsko-czeskiej.

Na podstawie analizy struktury etnicznej, społecznej, religijnej opisz konflikty zachodzące na danym obszarze lub pomiędzy wybranymi grupami (np. strajki gospodarcze, niezadowolenie społeczne podczas wielkiego kryzysu, ograniczenie praw grup mniejszościowych).

3. Międzywojenne patriotyczne świętowanie na polskim Górnym Śląsku w świetle prasy codziennej i kronik szkolnych.

Przeprowadź analizę prasy codziennej lub/i kronik szkolnych z lat 1922-1939 (wykorzystując zasoby Śląskiej Biblioteki Cyfrowej) i opisz, jak wyglądało międzywojenne patriotyczne świętowanie na polskim Górnym Śląsku oraz jego rolę w integracji województwa śląskiego z II RP (np.  Święto Konstytucji 3 Maja, Święto Morza, imieniny Józefa Piłsudskiego, rocznice powstań śląskich i plebiscytu itp.).

4. Rozwój harcerstwa na Górnym Śląsku w latach 1922-1939 na przykładzie wybranej miejscowości lub ośrodków harcerskich w tzw. „Rzeczypospolitej Harcerskiej”.

Wybierz miejscowość, należącą do województwa śląskiego II RP i opisz rozwój harcerstwa w danej miejscowości w latach 1922-1939 (np. najstarsze drużyny harcerzy i harcerek, rozwój ruchu zuchowego i harcerstwa wodnego, obozy harcerskie, uroczystości harcerskie, popularyzacja harcerstwa w społeczeństwie; Związek Harcerstwa Polskiego w Niemczech) lub przedstaw rozwój ośrodków harcerskich w Nierodzimiu, na Buczu i w Górkach Wielkich na terenie tzw. Rzeczypospolitej Harcerskiej.

LITERATURA

1. Obraz Śląska i jego mieszkańców w tekstach o charakterze humorystycznym z lat 1922-1939. 

Dokonaj analizy wybranych żartów, anegdot, humoresek czy felietonów itp., które ukazywały się na łamach śląskiej prasy (np. czasopisma „Kocynder”) w dwudziestoleciu międzywojennym. Wskaż funkcję tekstów, zastosowane w nich rodzaje komizmu i scharakteryzuj język. Odpowiedz na pytanie, jaki obraz regionu, a także Ślązaków z nich się wyłania.

2. Życie literackie w wybranym ośrodku górnośląskim (od 1922 do 1939 roku). 

Przybliż osoby, instytucje, stowarzyszenia i organizacje, które miały wpływ na jego rozwój. Określ znaczenie podejmowanych wówczas inicjatyw dla społeczności lokalnej, żyjącej w XXI wieku.

3. Śląsk w poezji dwudziestolecia międzywojennego.
Dokonaj analizy i interpretacji wybranych wierszy twórców (np. E. Zegadłowicza, J. Przybosia, E. Imieli), związanych z regionem w latach 1922-1939. Wyjaśnij, w jaki sposób kreowany jest obraz regionu przez poszczególnych poetów.

4. Śląska rodzina w powieści.
Dokonaj analizy wybranego tekstu prozatorskiego (np. G. Morcinka, Z. Kossak, P. Gojawiczyńskiej, H. Krahelskiej, A. Scholtisa) z okresu 1922-1939, zwracając szczególną uwagę na więzi międzypokoleniowe wybranych bohaterów.

SZTUKA I DZIEDZICTWO KULTUROWE

1. Uczeń i mistrz. Państwowe Konserwatorium Muzyczne w Katowicach i jego środowisko w okresie międzywojennym.

Zbadaj wpływ Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Katowicach na budowanie środowiska muzycznego miasta, regionu. Spróbuj ocenić działalność edukacyjną i  artystyczną najważniejszego ośrodka kształcenia muzycznego w regionie. Nawiąż do kadry profesorskiej i wskaż jej wpływ na kształtowanie kolejnych pokoleń artystycznych kompozytorów, czy wirtuozów muzycznych.

2. Wpływ amatorskiego ruchu muzycznego na kształtowanie życia kulturalnego wybranej miejscowości Górnego Śląska w okresie międzywojennym.

Zbadaj, jak rozwijał się amatorski ruch muzyczny, jaką rolę pełniły  zespoły muzyczne, chóry, zespoły folklorystyczne, orkiestry, kapele ludowe. Jakie funkcje pełniły zespoły amatorskie w lokalnej mikrospołeczności? Wskaż działania w zakresie jednoczenia kulturowego, kształtowania myśli społeczno- kulturalnej, czy tworzenia inicjatyw społecznych danej miejscowości.  

3. Architektura modernizmu. Kształtowanie nowego oblicza miast śląskich w latach 1922-1939 po obu stronach granicy polsko-niemieckiej. Przykłady np. z Katowic, Chorzowa, Mikołowa, Gliwic, Zabrza.
Zapoznaj się z charakterystyką międzywojennej architektury modernistycznej. Wybierz dwa spośród wymienionych miast i zbierz informacje o wybudowanych w wymienionym czasie budynkach użyteczności publicznej (siedziby urzędów, budynki szkół, ogródków jordanowskich) oraz budynkach prywatnych (wille, kamienice, nowe dzielnice mieszkaniowe). Dokonaj analizy ich wartości estetycznych, dowiedz się, jakie wprowadzono w nich nowatorskie rozwiązania. Kto był projektantem wybranych obiektów? Wykonaj dokumentację fotograficzną, opisz stan zachowania i potrzeby opieki konserwatorskiej.

4. Modernistyczne kościoły – nowy kształt i program artystyczny architektury sakralnej z lat 1922-1939. Przykłady z miast po polskiej i niemieckiej stronie podzielonego Górnego Śląska (np. Katowice, Chorzów, Zabrze, Gliwice).
Zestaw listę świątyń wybudowanych w wymienionych miastach w latach 1922-1939, sprawdź, kto je projektował. Wybierz z listy dwa przykłady najwybitniejszych Twoim zdaniem modernistycznych kościołów i dokonaj analizy ich wartości estetycznych (architektura oraz wystrój wnętrz) oraz nowatorskich rozwiązań technicznych. Uzasadnij swój wybór oraz wykonaj dokumentację fotograficzną.

INTERDYSCYPLINARNE

1. Polskie towarzystwa i organizacje naukowe na Górnym Śląsku (np. Oddział Śląski Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Górnośląskie Towarzystwo Geologiczne, Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku, Instytut Śląski) i ich zasługi w odkrywaniu bogactw przyrody Górnego Śląska w latach 1922-1939.

Zbierz informacje o kilku (co najmniej dwóch) organizacjach, instytucjach i towarzystwach naukowych (lub ich oddziałach śląskich), powstałych lub działających w okresie międzywojennym na polskim Górnym Śląsku. W opisie uwzględnij ich cele, zadania, działania (w tym podjęte inicjatywy badawcze). Przedstaw ich osiągnięcia w zakresie poznawania przyrody ożywionej i nieożywionej regionu z lat 1922-1939.

2. Zespoły urbanistyczne “kolonii wojewódzkich” we współczesnej tkance śląskich miast, problemy ochrony konserwatorskiej.

Zapoznaj się z ideą budowy tzw. kolonii wojewódzkich, wskaż ich inwestora. Odtwórz historię budowy kilku z nich w różnych miastach oraz opisz cechy architektury i funkcjonalność budynków w tych koloniach. Oceń stan obecny i potrzeby ochrony konserwatorskiej. Wykonaj dokumentację fotograficzną oraz mapę z lokalizacją opisywanych obiektów.

3. W sukni balowej, w jakli i kiecce, w narciarskim kombinezonie. Między tradycją a nowoczesnością czyli jak się ubierały Ślązaczki w latach międzywojennych (refleksje nad fotografiami z rodzinnych albumów).

Przeanalizuj fotografie z rodzinnych albumów z lat międzywojennych jako dokumenty świadczące o przynależności do określonej grupy i warstwy społecznej oraz o stylu życia bohaterów zdjęć. Opisz ówczesną modę, uwzględniając różnice pokoleniowe oraz trendy emancypacyjne i nowe zajęcia wymuszające zmiany sposobu ubierania się. Dla rozszerzenia analizy wykorzystaj także fotografie z tego okresu na wystawach w miejscowym muzeum i w wydawnictwach muzealnych.

4. Rower i maszyna singerka. Upowszechnienie w latach międzywojennych praktycznych wynalazków jako czynnik zmieniający życie Ślązaczek.

Na podstawie literatury etnograficznej, socjologicznej, pamiętnikarskiej oraz wspomnień rodzinnych oceń, jak upowszechnienie różnych wynalazków w latach międzywojennych wpłynęło na sposób życia kobiet, na ich pracę w domu i gospodarstwie, kształcenie się, podejmowanie pracy zawodowej. Wykorzystaj także przykłady z literatury pięknej (np. książki Alojzego Lyski).